Ai Iwane (sinh năm 1975) luôn bị cuốn hút bởi những điệu múa Bon truyền thống, đặc biệt là điệu “Fukushima Ondo”, vẫn còn được lưu giữ trong các cộng đồng người Nhật nhập cư tại Hawaii. Năm 2006, cô bắt đầu ghé thăm hòn đảo này vô số lần — một hành trình xuyên không gian và thời gian — kéo dài suốt mười hai năm. Những bức ảnh cô chụp trong hành trình này đã được tập hợp trong cuốn sách ảnh “KIPUKA“, do Seigensha xuất bản năm 2018.
Bức ảnh này thu hút sự chú ý của bạn ngay những trang mở đầu cuốn sách ảnh. Hình dáng con người và biểu cảm của họ ẩn hiện trong bóng tối và màn sương xanh; quan sát kỹ hơn, bạn sẽ nhận thấy cây cỏ và mặt đất được khắc họa trong làn sương xanh kỳ lạ đó. Thay vì kỹ thuật chồng hình (double-exposure), trong đó ảnh chân dung gia đình và tán lá được chụp vào những thời điểm riêng biệt, bức ảnh này được tạo ra theo một cách khác: Iwane chiếu bức ảnh của một gia đình người Nhật nhập cư tại Hawaii lên những tán lá dày đặc của một đồn điền mía và chụp lại sự hòa quyện của các kết cấu bề mặt đó. Khi lá mía đung đưa và mờ đi trong bức ảnh phơi sáng lâu (long exposure), hình dáng con người và những chiếc lá hòa quyện vào nhau thành một thể thống nhất; bức ảnh mang đến một ảo ảnh đầy ám ảnh, như thể gia đình ấy hiện diện trong đồn điền như những bóng ma.
Quyết định của Ai Iwane khi triệu hồi bóng ma của những người này trong đồn điền mía bắt nguồn từ những hiểu biết sâu sắc mà cô có được về lịch sử người Nhật nhập cư tại Hawaii. Sản xuất mía đường từng là một ngành kinh tế quan trọng ở Hawaii vào thế kỷ 19. Khi mía lan rộng khắp tiểu bang Hawaii, người lao động được đưa đến từ nhiều quốc gia khác nhau — trong đó có Nhật Bản, Trung Quốc, Bồ Đào Nha, Hàn Quốc, Philippines — để làm việc trong các đồn điền. Việc canh tác mía dần mất đi vị thế trong thế kỷ 20. Nhưng các đồn điền — được gieo trồng và chăm sóc bởi những công nhân nhập cư — vĩnh viễn khắc ghi hình bóng gia đình của những người này, cùng những cộng đồng họ tạo ra và câu chuyện rời bỏ quê hương xa xôi. Bằng cách chiếu ảnh chân dung gia đình lên đó, Iwane khơi dậy trí tưởng tượng, gợi lên ý nghĩ rằng linh hồn họ có thể vẫn đang sống và thở trên những vùng đất này, đồng thời cô làm nổi bật sự gắn kết chặt chẽ giữa con người và thiên nhiên.
Hơn nữa, nếu chúng ta xem xét rằng cây mía nơi bức chân dung gia đình được chiếu lên là một loại cây ăn được, một ngày nào đó sẽ được thu hoạch và chế biến thành thực phẩm, thì những bóng ma này không chỉ là hình ảnh của một cuộc đời đã qua; chúng còn kết nối mật thiết với nguồn sống cho tương lai nữa.
“KIPUKA”, tiêu đề của cuốn sách ảnh, là một từ tiếng Hawaii có nghĩa là “nơi của sự sống mới”. Những mầm cây đang đâm chồi, vùng đất nuôi dưỡng sự sống mới, quá khứ và tương lai của những con người có mối liên kết sâu sắc với cả hai — trong hình ảnh này, chúng ta có thể thấy ý định của Iwane là nhìn sâu vào và tìm kiếm những dấu vết kết nối các khoảng thời gian và không gian khác nhau.
Hoạt động trong nhiều lĩnh vực bao gồm tổ chức các bài giảng và hội thảo về nhiếp ảnh Nhật Bản và quốc tế, lên kế hoạch triển lãm và cộng tác viết bài cho các tạp chí.
