“Quả là một hệ thống quy mô!”
Đó là điều tôi đã tự nhủ vào mùa xuân năm 2005. Tôi vẫn không thể quên cú sốc mình đã trải qua vào thời điểm đưa tin về nhà máy SIGMA ở Bandai, Aizu, tỉnh Fukushima. Lần đầu tiên tận mắt chứng kiến một cơ sở sản xuất ống kính, tôi đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Là một nhà báo công nghệ, tôi may mắn được đến thăm nhiều cơ sở sản xuất trong những năm qua. Trong số đó, đây là nơi đã phá vỡ những quan niệm trước đây của tôi và khiến tôi phải suy nghĩ lại về cách nhìn nhận các công ty sản xuất.
Trong hành trình hậu chiến của Nhật Bản, trải qua giai đoạn tăng trưởng vượt bậc và thời kỳ bong bóng kinh tế, đã có một cuộc cải cách hướng tới cấu trúc sản xuất thực dụng kiểu Mỹ để song hành cùng các hệ thống dựa trên CNTT của các công ty Nhật Bản. Điều này đặc biệt đúng với sự tăng trưởng đáng kinh ngạc trong ngành CNTT nổi lên qua PC và ở mức độ nào đó là máy tính và internet, cũng như ngành thiết bị gia dụng với sự giao thoa giữa văn hóa và công nghiệp.
Lý do cho sự tiến bộ trong các lĩnh vực này là ý tưởng phân công lao động theo chiều ngang, nơi sự sắp xếp tinh vi giữa các bộ phận vốn thiết yếu cho công nghệ analog đã được đơn giản hóa. Sự đơn giản hóa này đến từ việc phân công lao động theo chiều ngang hướng tới hiệu quả, giúp dễ dàng đạt được kết quả tốt ở nhiều khía cạnh, không chỉ mang lại giá trị tốt hơn so với tích hợp dọc. Các định dạng truyền thông kỹ thuật số đã trở nên tiên tiến hơn, nơi công nghệ máy tính và mạng có thể được cài đặt phổ quát trong các sản phẩm.
Người ta nói rằng ống kính là hiện thân của công nghệ analog, nằm ở phía đối lập của quang phổ so với hệ thống công nghiệp chiều ngang. Mặc dù điều đó là rõ ràng, nhưng tính thực tế trong việc thiết kế và sản xuất các sản phẩm giá rẻ đã khiến nhiều nhà sản xuất tiến hành chuyển giao công nghệ ra nước ngoài để giảm chi phí, bất chấp sự gia tăng của các linh kiện thuê ngoài. Đã có những nhà sản xuất ở Nhật Bản vào thời điểm đó chỉ còn giữ lại các dây chuyền sản xuất thử nghiệm ban đầu.
Giữa tất cả những thay đổi này, cách tiếp cận kinh doanh của SIGMA được xem như đi ngược lại dòng chảy.
Toàn bộ quy trình sản xuất đều diễn ra tại nhà máy Aizu. Từ việc đúc khuôn và lắp ráp từng lá khẩu, từng thân ống kính và các bộ phận cao su, cho đến việc mài thấu kính cùng với xử lý và tráng phủ bề mặt phi cầu. Cũng như quy trình gắn kết và gia công kim loại cho các bộ phận điện tử, thậm chí đến cả việc phát triển các đồ gá và dụng cụ cần thiết cho việc lắp ráp.
Nếu bạn muốn thay đổi ở một giai đoạn thiết kế nào đó, người có thể thực hiện điều đó đang ở ngay gần bên. Để giải quyết một vấn đề tại hiện trường, hay thậm chí để bàn về thiết kế, người cần gặp cũng ở ngay gần đó. Ngay cả khi không tính đến máy ảnh và ống kính, hiếm có nhà máy nào đạt được mức độ tích hợp như thế này.
Hơn một thập kỷ đã trôi qua kể từ trải nghiệm đó. Khi quay lại Bandai vào những ngày cuối năm 2015, quy trình sản xuất khép kín đã có những bước tiến xa hơn nữa, và hơn thế, một nhà máy lớn hơn đang hiện ra trước mắt tôi.
Thông lệ thường thấy ngày nay là tận dụng việc thuê ngoài (outsourcing) để giảm thiểu sử dụng vốn và tài nguyên nhằm tối đa hóa lợi nhuận. SIGMA gánh chịu một rủi ro vận hành lớn để tự mình bao quát từng khía cạnh nhỏ nhất.
Khi hoạt động sụt giảm do biến động kinh doanh, rủi ro thua lỗ có thể ập đến trước khi kịp nhận ra. Bất chấp điều này, việc là nhà sản xuất duy nhất cống hiến cho quy trình sản xuất khép kín chính là lý do để SIGMA tồn tại và cùng với đó là nỗ lực tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Đây là lý do tại sao họ có thể quy tụ được những tài năng xuất sắc, theo lời CEO Kazuto Yamaki.
Vì họ tự đảm nhận mọi yếu tố nội bộ, họ nỗ lực dung hòa công nghệ analog trong mọi khía cạnh từ thiết kế đến sản xuất. Cơ sở của họ, nơi diễn ra cả quá trình phát triển và sản xuất, là điểm mạnh của SIGMA, và có thể nói việc tinh chỉnh những điểm này chính là phong cách của SIGMA.
Tôi cùng thế hệ với ông Yamaki. Đối với những người đam mê máy ảnh thuộc thế hệ đàn anh chúng tôi một chút, từng có định kiến về các nhà sản xuất ống kính rời (bên thứ ba) như SIGMA.
Vào khoảng thời gian tôi vào cấp hai, giá máy ảnh đã giảm, tính năng phơi sáng tự động và kích thước đã tiến lên một tầm cao mới, và khi tôi vào cấp ba là lúc tính năng tự động lấy nét (auto-focus) được trang bị trên máy ảnh. Sau khi làm việc cật lực ở độ tuổi 20, đến những năm 30 tuổi của tôi là lúc máy ảnh kỹ thuật số bắt đầu có những bước nhảy vọt.
Đối với những người đam mê máy ảnh sống trong thời kỳ đó, SIGMA là thương hiệu tìm đến của những người có ngân sách hạn hẹp, những người đã dồn tiền cho một thân máy tốt và muốn có ống kính giá rẻ. Đó là sự lựa chọn về giá cả hơn là chất lượng. Có thể cảm nhận được sự khác biệt về sắc thái giữa việc được gọi là “nhà sản xuất máy ảnh” và “nhà sản xuất ống kính rời”.
Tuy nhiên, bình minh của thiên niên kỷ mới đã mang lại sự thay đổi lớn khi máy ảnh chuyển sang kỹ thuật số và cùng với đó là những kỳ vọng mới đặt lên ống kính. Đối với các nhà sản xuất ống kính lớn có thể ngủ quên trên chiến thắng với dòng sản phẩm họ đang có, SIGMA cảm nhận được bầu không khí bảo thủ đang bao trùm thị trường và là người hành động nhanh nhất.
Bằng cách lên kế hoạch trước về hiệu suất quang học cần thiết và những gì khách hàng yêu thích trong kỷ nguyên kỹ thuật số, SIGMA, vốn là một người chơi nhỏ trong thị trường máy ảnh ống kính rời, dần bắt đầu chiếm vị trí trung tâm bằng cách cung cấp những sản phẩm hấp dẫn.
Tất nhiên, cái nhãn mác đã gắn chặt với họ không dễ gì gỡ bỏ. Bất chấp những lời khen ngợi nhận được khi SIGMA thực hiện từng thử thách mới, điều thay đổi cách mọi người nhìn nhận về SIGMA một lần và mãi mãi chính là sự thâm nhập của ống kính rời vào các thị trường đang phát triển, những nơi mà hình ảnh của các thương hiệu lâu đời chưa tồn tại.
Đó là sự kiện Photokina mùa thu năm 2010, và có sự hiện diện đông đảo hơn của các nhà báo Trung Quốc tại sự kiện. Tôi nhớ một trong số họ biết tiếng Nhật đã ca ngợi SIGMA hết lời, nhận xét rằng “việc SIGMA có một ống kính rời tuyệt vời như vậy với mức giá hợp lý thực sự là điều kỳ diệu”.
Khi các bài kiểm tra hình ảnh được thực hiện với bất kỳ ống kính nào được biết đến là 50mm F1.4, cái mà chúng ta hay gọi là “trái tim của ống kính tiêu chuẩn”, ống kính ’50mm F1.4 EX DG HSM’ của SIGMA đã đứng đầu.
Được phát hành năm 2008, đã có sự ngạc nhiên trong giới nhà báo rằng SIGMA có thể mang lại những thông số kỹ thuật như vậy trong sản phẩm mới của họ. Sau đó, SIGMA đã nâng tầm cuộc chơi trong lĩnh vực hình ảnh với ’50mm F1.4 DG HSM | Art’ và những gì tôi từng mong đợi từ ống kính lại một lần nữa bị đảo lộn.
Đó là thời điểm các nhà sản xuất ống kính cạnh tranh về chất lượng hình ảnh, không phải về thông số kỹ thuật và chức năng. Mặc dù tư duy đó mang tính đại diện cho thời đại, nhưng nó vẫn chưa thâm nhập vào người tiêu dùng phổ thông.
Tuy nhiên, SIGMA đã đi trước một bước và vững chắc thiết lập thương hiệu “ống kính SIGMA chất lượng hình ảnh mạnh mẽ” tại thị trường Trung Quốc. Lý do là vì quan điểm lâu đời về SIGMA của thế hệ tôi không ăn sâu vào các quốc gia đang phát triển này, nơi chưa từng có thị trường ống kính rời trước đó.
Từ những bộ máy ảnh giá rẻ được bán bởi các nhà sản xuất ống kính giá thấp, đến các thương hiệu dựa trên hiệu suất và giá trị gia tăng. Kết quả của quyết tâm thay đổi chiến lược kinh doanh này là những người tiêu dùng không có bất kỳ định kiến nào về “nhà sản xuất ống kính” đã thực sự đón nhận những ống kính này bằng cả trái tim.
Mặc dù sự thay đổi lớn trong chiến lược kinh doanh này là một con đường tất yếu.
Vào những năm 1990, tỷ giá đồng yên Nhật so với đô la Mỹ có thời điểm là 78 yên. Đối với SIGMA với quy trình sản xuất tích hợp tại địa phương, đó là thời điểm thử thách nhất. Với tỷ giá hối đoái từng tăng vọt lên khoảng 240 yên đổi một đô la, nó đã tiến đến mốc 140 yên, rồi giảm xuống còn 80 yên vào năm 1995 sau khi kết thúc thời kỳ bong bóng.
Tỷ lệ sản xuất ở nước ngoài tăng lên và cùng với đó là sự gia tăng các linh kiện thuê ngoài. Đối với nhiều công ty trong mọi loại hình công nghiệp chuyển sang hệ thống công nghiệp chiều ngang, sự thay đổi là rõ ràng trong quá trình sản xuất của họ trong thời gian này. Tuy nhiên, SIGMA đã không đi theo làn sóng này. Để duy trì quy mô và lực lượng lao động hiện tại của nhà máy Aizu Bandai, họ đã chọn hướng đi gia tăng giá trị cho sản phẩm bằng cách tận dụng quy trình sản xuất tích hợp đặc trưng của SIGMA, cùng đội ngũ nhân viên tin cậy, chất lượng cao, mang tính đại diện cho khu vực này.
Điều xuất phát từ sự thay đổi chiến lược này là việc bắt đầu sản xuất dòng sản phẩm ‘EX’ vào năm 1995. Bước đi này là một thoáng nhìn về những gì sắp tới, và sẽ chứng tỏ là nguồn lực hồi sinh SIGMA trong kỷ nguyên DSLR.
SIGMA khác biệt so với những người cùng thời khi không sản xuất ống kính máy ảnh chỉ vì mục đích kinh doanh. Mong muốn tạo ra những ống kính hướng đến người tiêu dùng là lý do tại sao nhiều nhân viên sẵn sàng cống hiến hết mình cho SIGMA. Ông Yamaki chia sẻ với tôi rằng, từ danh tiếng là một thương hiệu giá rẻ hướng tới những ống kính tốt hơn và thú vị hơn, khi trọng tâm kinh doanh thay đổi, bầu không khí trong công ty cũng thay đổi theo.
Ngày nay, có nhiều sản phẩm của SIGMA mà bạn có thể cảm nhận mạnh mẽ rằng đó là sản phẩm mà chính các kỹ sư đã mơ ước được sở hữu. Điều này không chỉ đúng với ống kính rời mà còn bao hàm cả những chiếc máy ảnh kỹ thuật số nguyên bản được trang bị cảm biến Foveon. Các sản phẩm của SIGMA sẵn sàng phô diễn niềm vui trong nhiếp ảnh. Có thể nói đó là một phẩm chất khác biệt so với các công ty có sứ mệnh theo đuổi lợi nhuận.
Tuy nhiên, chính vì trở thành một nhà sản xuất như vậy nên những con người mà SIGMA quy tụ được đều nỗ lực hết mình. Khi dạo quanh nhà máy Aizu Bandai, bạn có thể cảm nhận được công nhân có động lực mạnh mẽ để bắt tay vào sản xuất. Cũng có rất ít khoảng cách giữa lãnh đạo công ty và những người làm việc tại hiện trường theo một cách tích cực. Chính bối cảnh này là nơi sự chân thành được thể hiện qua cách họ hướng tới việc tạo ra những điều tuyệt vời.
Nhưng cách tiếp cận chân thành này lại là thế mạnh của SIGMA. Để chăm lo cho hơn 1.500 công nhân làm việc tại nhà máy (hơn nữa, đa số là nhân viên trực tiếp), cần phải tăng tỷ lệ vận hành để tạo ra lợi nhuận.
Vậy lợi nhuận theo SIGMA là gì? Nguồn gốc duy nhất của nó là sức mạnh của sản phẩm trong việc nắm bắt trái tim người tiêu dùng. Dù khía cạnh thực tế có tiến bộ đến đâu, việc để sức mạnh của sản phẩm suy giảm sẽ ảnh hưởng đến khả năng tồn tại của doanh nghiệp. Tìm ra loại sản phẩm nào có thể nắm bắt trái tim người hâm mộ máy ảnh. Sản phẩm nào có thể củng cố thương hiệu SIGMA. Đó không phải là cải thiện chỉ số quản lý mà là cải cách quản lý bằng cách gia tăng sức mạnh của sản phẩm.
Như ông Yamaki giải thích: “thông thường người ta sẽ thực hiện phân tích thị trường, xem loại sản phẩm nào đang bán chạy, xem thông tin về mức độ tiềm năng của thị trường, sau đó quyết định và phát triển một sản phẩm có thể bán được. Nhưng trong trường hợp của chúng tôi, trước tiên chúng tôi tự hỏi mình loại sản phẩm nào mọi người mong muốn và điều đó được phản ánh trực tiếp trong kế hoạch sản phẩm của chúng tôi”.
Chính vì họ muốn sử dụng các sản phẩm mới và tận hưởng việc chụp ảnh với nó nên họ chủ động tư duy đột phá, nơi những ý tưởng tuôn trào. Để thấu hiểu từ phát triển đến sản xuất lý do tại sao mọi người thích ‘chụp ảnh’ trong lĩnh vực sở thích, họ thiết kế những sản phẩm mà họ tin rằng mình muốn sở hữu. Các nhà quản lý sau đó đồng ý và bật đèn xanh. Chính bầu không khí đó tại nơi làm việc đã khơi dậy những gì tốt nhất trong họ.
Điều này có thể thực hiện được nhờ vào hình ảnh doanh nghiệp của SIGMA, một công ty tư nhân chưa lên sàn chứng khoán. Ví dụ, vào năm 2008, SIGMA đã mua lại Foveon, một công ty sở hữu công nghệ cảm biến hình ảnh có thể hiểu trọn vẹn màu sắc, nhưng đây là tin tức đã khiến không ít người trong ngành phải nhướn mày.
Các nhà sản xuất lớn đã cố gắng phát triển “một cảm biến hình ảnh có thể cảm nhận màu sắc” nhưng cuối cùng Foveon mới là người có thể đưa nó ra thị trường dưới dạng sản phẩm. Đó là một rào cản công nghệ cao, vì phần cứng xử lý hình ảnh khác với tiêu chuẩn ngành là bắt buộc, đặt thêm gánh nặng lên khối lượng công việc và chi phí.
Việc mua lại Foveon sẽ khó xảy ra nếu SIGMA là một công ty chỉ được đánh giá dựa trên chỉ số quản lý hoặc chịu trách nhiệm trước các cổ đông. Tuy nhiên ở khía cạnh khác, có một sức hấp dẫn sâu sắc toát ra từ Foveon làm thỏa mãn những người yêu nhiếp ảnh. Với khả năng tái tạo màu sắc sâu sắc độc đáo và cảm giác về độ phân giải từ Foveon, bạn cũng cảm nhận được khía cạnh “cảm nhận màu sắc”, mang cùng một sự lãng mạn như từ phim màu gelatin.
Theo ước tính của tôi, các sản phẩm được trang bị Foveon (dòng SD, dòng DP) chưa bao giờ tạo ra lợi nhuận. Nhưng thực tế việc SIGMA tiếp tục đưa Foveon độc đáo ra thị trường đã gửi một thông điệp mạnh mẽ đến mọi người hâm mộ máy ảnh, và cũng tạo động lực cho những người làm việc tại SIGMA.
Có thể có những người đọc bài này và cảm thấy điều này “quá lãng mạn”, nhưng điều này quan trọng đối với các công ty sản xuất, hơn nữa là đối với các nhà sản xuất xử lý các sản phẩm tiêu dùng chuyên dụng như ống kính rời. Đó là bằng chứng của sự phán đoán kinh doanh mạnh mẽ khi nhấn mạnh rằng doanh nghiệp đang nhìn về tương lai hơn là lợi nhuận ngắn hạn.
“Phần lớn các doanh nghiệp thương mại nhắm đến việc tối đa hóa lợi nhuận ngắn hạn. Ngược lại, điều chúng tôi ưu tiên trên hết là những sản phẩm tuyệt vời và mang lại giá trị lớn cho khách hàng. Để biến điều đó thành hiện thực, chúng tôi cần tiếp tục xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng và nhân viên, đồng thời quy tụ những tài năng xuất chúng. Tất nhiên chúng tôi cũng phải tìm kiếm lợi nhuận với tư cách là một công ty, nhưng trên hết, điều quan trọng là chúng tôi chia sẻ một tầm nhìn cơ bản là thực hiện điều đó vì nền nhiếp ảnh tuyệt vời.” (Kazuto Yamaki, CEO của SIGMA)
Nếu giá trị thương mại không thể được nâng cao, hoạt động sẽ giảm sút và sau đó gây nguy hiểm cho tương lai của doanh nghiệp, trong khi việc tăng giá trị thương mại mang lại sự tự do để tiếp tục làm công việc mình chọn lựa. Để nhân viên ý thức được rằng họ cũng có phần trong doanh nghiệp sẽ tạo ra quyết tâm đối mặt với mọi rào cản. Kết quả là những sản phẩm tuyệt vời có thể được trao đến tay khách hàng. Không ngoa khi nói rằng kết quả của chính sách công ty này đang chống đỡ cho SIGMA của ngày hôm nay.
SIGMA đã vượt qua những ngày tháng đồng yên tăng giá kỷ lục để phát triển một thương hiệu cho kỷ nguyên kỹ thuật số. Khi thăm lại nhà máy Aizu Bandai trong một thị trường máy ảnh đã phát triển toàn diện hiện nay, tôi đã có thể xác nhận lại nguồn sức mạnh đã củng cố thương hiệu trong một khoảng thời gian ngắn.
Tôi tự hỏi họ sẽ nghĩ ra điều gì tiếp theo để làm hài lòng những người hâm mộ máy ảnh. Là một người yêu thích chụp ảnh, tôi chờ đợi bước đi tiếp theo của họ trong khi tận hưởng những gì họ đã mang lại cho chúng ta.
Nhà báo công nghệ, nhà phê bình âm thanh và hình ảnh. Tư vấn quy hoạch và phát triển sản phẩm. Bắt đầu từ PC, CNTT, dịch vụ mạng, v.v., hiện viết sách, bài đánh giá và chuyên mục trong nhiều lĩnh vực bao gồm máy ảnh, âm thanh, thiết bị hình ảnh, sản xuất hình ảnh, ô tô, SNS.
