Trong bộ sưu tập ảnh ‘I don’t sleep’ (Akaaka, 2009), nhiếp ảnh gia Aya Fujioka (sinh năm 1972) đang sống tại Tokyo đã tập hợp những hình ảnh từ các chuyến đi trở về quê hương Kure ở tỉnh Hiroshima, Nhật Bản, được chụp trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2006. Những bức ảnh cho thấy cảnh quan giữa những ngọn núi của vùng biển nội địa Seto, chúng cho thấy quê hương và gia đình của cô. Tuy nhiên, thay vì là một cuộc khám phá về nỗi nhớ hay tình yêu dành cho nơi cô lớn lên, cảm giác bao trùm toàn bộ loạt ảnh là một sự lang thang vô định. Tiêu đề của cuốn sách, ‘I don’t sleep’, khi đó không chỉ gợi lên ý chí bướng bỉnh của một đứa trẻ sắp đến giờ đi ngủ mà còn giống như một câu thần chú mà người ta có thể niệm khi đang lang thang.
Cảm giác lang thang trong những bức ảnh của Fujioka có lẽ là kết quả của việc cô dành một năm rưỡi ở cuối tuổi 20 sống tại Đài Loan, sau đó phiêu bạt qua nhiều quốc gia châu Âu. Chính vì khoảng thời gian ở nước ngoài đó mà giờ đây, khi ở nhà và trên lãnh thổ quen thuộc, cô bị bao phủ bởi cảm giác không thuộc về nơi chốn và sự bối rối, điều gì đó chắc chắn thể hiện trong các bức ảnh của cô. Trong lời bạt, cô viết: “Những khoảnh khắc tôi tự hỏi liệu mình có biết gia đình mình hay không / Tôi đứng yên / lặp đi lặp lại tôi gặp những phong cảnh này như mới”
Nhân vật xuất hiện xuyên suốt là mẹ của Fujioka. Tôi dùng từ ‘xuất hiện’ nhưng thực ra, chỉ có vài bức ảnh bà nhìn vào ống kính. Hầu hết là chụp bà từ phía sau, hoặc được chụp ở một góc độ không thấy mặt. Thay vào đó, những bức ảnh tập trung vào đôi bàn tay của người mẹ và những gì bà làm với chúng. Những ngón tay gầy guộc, gồ ghề được hình thành bởi những năm tháng dài người mẹ làm nghề thợ làm tóc, và những móng tay dài, mỏng, đôi khi được tô điểm bằng sơn móng tay màu đỏ, gợi lên một vẻ đẹp đầy mê hoặc, giống như của một nữ phù thủy. Bằng cách chụp ảnh mẹ mình ở cự ly gần và những phong cảnh quê hương, nơi bà đã dành cả cuộc đời, từ một khoảng cách xa, Fujioka có lẽ muốn làm nổi bật những mối liên kết mà cô có với cả hai.
Người xuất hiện xuyên suốt là mẹ của Fujioka. Nhưng có rất ít những bức ảnh thông thường bà nhìn vào ống kính, thay vào đó là nhiều bức từ phía sau hoặc ở một góc che khuất khuôn mặt. Thay vào đó, những hình ảnh tập trung vào đôi bàn tay và hành động của bà. Đã làm việc như một thợ làm tóc trong thời gian dài, toát ra từ những ngón tay hẹp và cong, đôi khi được sơn móng tay đỏ của mẹ cô là một cảm giác mê hoặc như của một nữ phù thủy. Với quê hương – nơi mẹ cô đã sống cả đời – làm nền, Fujioka chuyển đổi giữa việc chụp mẹ ở cự ly gần và từ một khoảng cách nhỏ đến việc lùi lại một bước và chỉ quan sát mẹ mình. Fujioka có lẽ đang cố gắng nắm bắt hình ảnh mẹ mình bằng cách đặt bản thân vào vị trí của mẹ.
Những cử chỉ đầy mê hoặc của mẹ cô thu hút bạn từ xa. Cách bà ngồi trên ghế, lưng quay về phía ống kính, đối mặt với vùng biển nội địa Seto tĩnh lặng và những ngọn núi ở phía xa, không thể không nhắc chúng ta nhớ đến những đứa trẻ nhìn chằm chằm ra ngoài cửa sổ xe lửa, bị cuốn hút bởi thế giới đang lướt qua. Bàn tay bà, đặt nhẹ nhàng lên cửa kính, dường như lơ lửng đâu đó giữa tuổi trẻ và hiện tại, và che giấu một ước muốn bí mật là giữ lấy khung cảnh dưới những đầu ngón tay.
Hoạt động trong nhiều lĩnh vực bao gồm tổ chức các bài giảng và hội thảo về nhiếp ảnh Nhật Bản và quốc tế, lên kế hoạch triển lãm và viết bài cho các tạp chí.
