Mùa đông/2017
Chỉ với âm thanh từ một cây đàn piano,
nhạc cụ này được nâng lên những tầm cao mới.
Trong một thị trường bị thống trị bởi ba nhà sản xuất piano huyền thoại, một ‘nhà sản xuất hiện đại’, trẻ tuổi và đầy quyết tâm đã quyết định chọn hướng tiếp cận công nghệ để tạo ra âm thanh trong mơ của mình – Fazioli.
Với niềm đam mê cháy bỏng và đôi tai vững vàng, kỹ thuật viên piano Akira Ochi, người góp phần tạo nên âm thanh đó, đang chinh phục một thế giới không có giới hạn.
ảnh: Kitchen Minoru
ống kính: SIGMA 35mm F1.4 DG HSM | Art / SIGMA 50mm F1.4 DG HSM | Art
Steinway & Sons, Bechstein, Bösendorfer – đây là ba nhà sản xuất piano danh tiếng – mỗi hãng đều có bề dày lịch sử hơn 150 năm. Song hành cùng họ là các thương hiệu Nhật Bản như Yamaha và Kawai, top 2 về sản lượng. Được tôn vinh là vua của các loại nhạc cụ nhờ khả năng âm nhạc đa dạng, piano đã đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của âm nhạc phương Tây. Và mặc dù các nhà sản xuất rất coi trọng lịch sử và truyền thống của nó, thị trường piano hiện đang bị thu hẹp, với doanh số bán đại dương cầm (grand piano) bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng.
Giữa bối cảnh đó, một nhà sản xuất piano mới nổi của Ý đang thổi luồng sinh khí mới vào thị trường – ‘Fazioli’. Được thành lập vào năm 1981 – nghĩa là một cái tên tương đối mới – sản lượng hàng năm của họ chỉ vỏn vẹn 130 cây đàn. Tuy nhiên, danh tiếng của họ đã tăng trưởng trong một thời gian ngắn đến mức họ đã trở thành sự lựa chọn của các nghệ sĩ piano trong nhiều cuộc thi quốc tế. Bước đột phá đến khi họ đạt được thành tích ngoạn mục tại Cuộc thi Piano Quốc tế Chopin năm 2010, nơi mà trong số 4 nghệ sĩ chọn chơi trên đàn Fazioli, có 2 người đã đoạt giải.
“Người đứng sau Fazioli – Paolo Fazioli – biết rõ âm thanh ông ấy muốn. Ông mang trong mình sứ mệnh tạo ra một nhạc cụ đặc biệt, không sao chép các nhà sản xuất khác, để có thể khơi dậy được âm thanh vang vọng trong tâm trí ông.”
Đó là những gì Akira Ochi – một kỹ thuật viên piano làm việc tại nhà cung cấp Pianoforti của Fazioli tại Nhật Bản – kể cho chúng tôi về người sáng lập Fazioli. Anh không chỉ nhận được sự tin tưởng của các khách hàng trong nước mà còn có được sự tin tưởng tuyệt đối từ người sáng lập Paolo Fazioli, trở thành kỹ thuật viên cho những cây đàn Fazioli được sử dụng trong các cuộc thi quốc tế.
“Vì những cây đàn piano của các nhà sản xuất lâu đời hơn được thiết kế và sản xuất trong thời đại trước máy vi tính, nên ‘kết quả quyết định âm thanh’. Tuy nhiên, với việc Fazioli là một nhà sản xuất hiện đại, một cách tiếp cận công nghệ hơn được áp dụng, nơi các mô phỏng máy tính được thực hiện ở một mức độ nhất định để tìm ra câu trả lời cho việc làm thế nào đạt được âm thanh chúng tôi đang phấn đấu. Tôi tin rằng đó là điều làm chúng tôi khác biệt. Mặc dù thế giới piano nghiêng về quan điểm rằng lịch sử có giá trị hơn, Fazioli lại có một cái nhìn khác, nơi không có gì là ‘hoàn tất’ ngay từ đầu – tâm niệm rằng một âm thanh siêu việt hơn đang ở ngay phía trước đã ăn sâu vào Paolo và những người thợ thủ công. Tôi ví Fazioli như ‘một nhà máy, một nhà sản xuất sống động và giàu hơi thở’, không ngừng phát triển.”
Đó là 10 năm trước khi Ochi lần đầu gặp Fazioli. Thực tế là lúc đó Ochi đang làm kỹ thuật viên piano cho một nhà sản xuất piano lâu đời khác. Nhưng một ngày nọ, anh được một đồng nghiệp lúc bấy giờ là Alec Weil – người sau này trở thành Giám đốc điều hành của Pianoforti – mời đến miền Bắc nước Ý và đi cùng đến thăm một studio thuộc sở hữu của nhà sản xuất đó. “Tôi đã lấy hết can đảm để hỏi liệu tôi có thể lên dây cho cây đại dương cầm hòa nhạc của họ không, và tôi đã được giao cho cây đàn đó mà không gặp chút khó khăn nào. Họ sẽ không bao giờ để một người châu Á chạm vào một cây đại dương cầm hòa nhạc kích thước đầy đủ (full-sized concert grand) nếu đó là của một trong những nhà sản xuất danh tiếng, vì vậy ban đầu tôi khá ngạc nhiên. Sau đó, khi tôi lướt qua một quãng tám, tôi đã sững sờ trước âm thanh phát ra. ‘Khoan đã, âm thanh này đâu có phát ra từ những cây đàn của chúng tôi’, tôi tự nhủ”.
Ochi biết mình muốn trở thành một kỹ thuật viên piano khi đang học đàn ở trường tiểu học, vì vậy anh đã dành dụm tiền tiêu vặt để mua dụng cụ tự làm. Nỗ lực hết mình để thực hiện ước mơ, và sau khi theo học khóa đào tạo kỹ thuật viên piano tại Đại học Âm nhạc Kunitachi ở Tokyo, anh bắt đầu làm việc tại một trong những nhà sản xuất huyền thoại ngay sau đó. Lẽ tự nhiên, âm sắc của những cây đàn từ nhà sản xuất đó đã đặt ra tiêu chuẩn để anh đánh giá các cây đàn piano sau này.
“Tôi đã bị choáng ngợp bởi thực tế rằng có một nhạc cụ mà tôi không hề hay biết lại sở hữu âm thanh vượt trội hơn những gì tôi từng nghĩ là không thể tốt hơn được nữa. Đó là khoảnh khắc thay đổi cuộc đời tôi. Tôi bị cuốn vào việc hoàn thiện cây đàn đó, và khi tôi để Paolo chơi thử, ông ấy vô cùng hài lòng với công việc của tôi. Sau đó, ông ấy cho tôi nghe một cây đàn khác được sản xuất cách đây 5 năm; độ ngân (sustain) rất tuyệt và nó có độ cộng hưởng lớn. Paolo nói với tôi rằng ‘âm thanh này được tạo ra sau 5 năm’. Đó là điều thuyết phục tôi rằng người đàn ông này thực sự hiểu về piano và sẽ để lại dấu ấn trong lịch sử của nó. Tôi muốn tạo ra những âm thanh cùng với người đàn ông này nhưng biết rằng bước chuyển mình sẽ không dễ dàng.”
Ochi chắc chắn đã rất mâu thuẫn về việc liệu có nên rời bỏ một nhà sản xuất lớn và lâu đời để đến với một cái tên tương đối xa lạ hay không. “Tôi đã rất day dứt, nhưng khi tự hỏi mình ‘tại sao tôi lại trở thành người lên dây đàn piano?’ tôi nhận ra rằng tôi gia nhập nghề này vì tôi yêu những cây đàn piano, chứ không phải vì tôi yêu thương hiệu đó. Dựa trên lý lẽ đó, Fazioli sẽ là nơi tôi tận hưởng công việc của mình nhất với tư cách là một người lên dây đàn. Đó là một sự lựa chọn mà tôi chưa bao giờ hối hận.”
Tất cả đàn piano tại Fazioli đều được làm hoàn toàn thủ công bởi chưa đầy 40 nghệ nhân lành nghề. Phải mất tới 3 năm đáng kinh ngạc để sản xuất một cây đàn piano đơn lẻ. Cây đàn hoàn thiện sau đó được kiểm tra kỹ lưỡng bởi chính Paolo Fazioli, cũng là một nghệ sĩ piano. Chỉ những cây đàn mà ông hài lòng mới được xuất xưởng.
“Ngày nay có rất ít nhà sản xuất làm đàn piano theo cách của chúng tôi. Các nhà sản xuất khác đã hợp lý hóa quy trình sản xuất đến mức mọi công đoạn đều được tính toán thời gian đến từng phút. Ngay cả công việc điều chỉnh một cây đàn nhỏ cũng bị rút ngắn. Trong trường hợp của Fazioli, có những lúc việc thực hiện các điều chỉnh cần thiết trên một cây đàn có thể mất khoảng 3 ngày. Tất nhiên, việc sản xuất số lượng hạn chế cũng giúp ích, và bạn sẽ không nghĩ rằng một nhà sản xuất chỉ làm ra 100 cây đàn lại được coi là đối thủ cạnh tranh của một nhà sản xuất lâu đời. Tuy nhiên, ngay cả với 100 cây đàn, nếu mỗi cây đàn đó đều được đánh giá một cách xứng đáng, tôi cho rằng có khả năng những gì chúng ta biết và cách chúng ta nhìn nhận về piano, thậm chí cả cấu trúc thị trường cũng có thể bị đảo lộn. Không cần phải sao chép từ người khác, hãy để âm thanh mà Fazioli tin tưởng luôn được vang lên. Nếu bạn chăm chút cho từng cây đàn, những khách hàng am hiểu chắc chắn sẽ chú ý, và theo thời gian chúng tôi sẽ giành được thị phần. Sự chuyển dịch đó thực sự đang bắt đầu được cảm nhận.”
Luôn có một điều cần ghi nhớ trong việc lên dây đàn piano – “không được đặt bản thân mình vào cây đàn” như Ochi nói. Nói cách khác, đó là không tìm kiếm một âm thanh bị chi phối bởi cái tôi của mình.
“Các kỹ thuật viên piano thường có xu hướng áp đặt ‘âm thanh của họ’ lên cây đàn, nhưng đó là điều tôi chắc chắn sẽ không làm. Tôi muốn một cây đàn piano cất tiếng hát theo cách mà nó được sinh ra để làm. Các nhạc cụ phản ứng khi được tác động nhiều hơn, và tôi mong đợi được nghe một âm thanh phát ra tốt hơn tôi mong đợi. Tuy nhiên, mọi chuyện sẽ không suôn sẻ nếu tôi cố tình đặt âm thanh của riêng mình lên nó. Dấu ấn thực sự của một kỹ thuật viên là để nhạc cụ được chơi đúng như bản chất của nó, vì vậy tôi nghĩ sự chăm chút được đặt vào chính là điều tạo nên ‘âm thanh Fazioli’.
Ochi muốn giới thiệu đàn piano Fazioli đến các phòng hòa nhạc Nhật Bản trong tương lai và muốn có mặt ở đó để lắng nghe và chơi chúng. Đồng thời, anh muốn cho thế giới thấy trình độ của các kỹ thuật viên piano Nhật Bản.
Có rất nhiều yêu cầu đối với một kỹ thuật viên piano – từ âm học đến kỹ thuật cơ khí. Từ điểm đó, sự chú ý đến từng chi tiết mà người Nhật sở hữu không ngạc nhiên khi là một lợi thế lớn. Mặc dù cho đến nay vẫn ít nhiều tồn tại rào cản sắc tộc trong thế giới âm nhạc, nhưng hiện tại tôi đang ở trong một tình huống may mắn khi có thể dành thời gian bên cây đàn piano trong nhiều ngày, để sử dụng hết khả năng của mình. Tất nhiên, tôi sẽ không gặp được nghề này nếu không có những nhà sản xuất đã mở đường với lịch sử và truyền thống của cây đàn piano. Trong khi mãi biết ơn vận may đó, tôi muốn tiếp tục theo đuổi một âm thanh tốt hơn. Nếu tôi chưa bao giờ nghe nói về Fazioli, tôi sẽ không có cơ hội thúc đẩy bản thân với tư cách là một kỹ thuật viên piano, và có thể đã đến lúc tôi rời bỏ những cây đàn. Tôi không thể đòi hỏi gì hơn là được chia sẻ và làm việc hướng tới cùng một tầm nhìn như Fazioli ở thời điểm này trong sự nghiệp của mình.”
Sinh năm 1972. Nhận ra từ khi còn nhỏ rằng mình muốn trở thành một kỹ thuật viên piano, anh đã mua một chiếc búa chỉnh âm trị giá 100 đô la bằng tiền tiết kiệm tiêu vặt năm 12 tuổi. Sau khóa đào tạo kỹ thuật viên piano tại Đại học Âm nhạc Kunitachi và 10 năm làm việc tại một nhà sản xuất lâu đời, anh gia nhập Fazioli. Anh cũng làm việc với tư cách là kỹ thuật viên piano cho các cuộc thi quốc tế bao gồm Cuộc thi Piano Quốc tế Chopin.
